Phương pháp điều trị ung thư truyền thống có 2 loại là: phẫu thuật liệu pháp hóa học kháng ung thư, trị liệu tia phóng xạ. Nhưng gần đây nổi lên phương pháp mới là liệu pháp quang động lực (photodynamic Therapy, PDT) cùng với chữa trị miễn dịch và điều trị di truyền.
Hiện đa số vẫn lạ lẫm nhưng lịch sử điều trị quang động lực thực tế chưa lâu. Từ sau nửa cuối thế kỉ 18 thì khái niệm mang tính khoa học được thiết lập, vào năm 1903 bác sĩ Đan Mạch Niels Pinsen đã đạt giải thưởng Nobel cho liệu pháp ánh sáng hồ quang cacbon.
Hiện tại điều trị quang động lực học dần đang mở rộng phạm vi lớn hơn vượt qua bệnh về da như ung thư đầu và cổ, ung thư não, ung thư phổi, ung thư cổ tử cung, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư vú. Đặc biệt gần đây, đang tiến hành nghiên cứu sôi nổi trong lĩnh vực ung thư tuyến mật, ung thư phúc mạc, ung thư tuyến tụy được xem là ung thư khó chữa. Chúng tôi đã gặp trưởng trung tâm nghiên cứu điều trị động lực học bệnh viện Severance Kim Hyung Il ( giáo sư khoa ngoại dạ dày) và đã nghe kĩ câu chuyện
- Việc điều trị động lực học là gì.
Điều trị động lực học là phương pháp điều trị sử dụng ánh sáng. Nó dễ nhầm lẫn nhiều với điều trị laser, nhưng nó đúng ra là phương pháp điều trị khác. Cả 2 có điểm chung là sử dụng laser nhưng điều trị laser áp dụng chỉ bề mặt da, không cần chất khác. Nhưng điều trị động lực học cần 3 điều kiện như nguồn sáng ▲chất quang động ▲ô xi. Nếu chiếu ánh sáng lượng phù hợp và bước sóng hợp lí, làm hoạt tính chất nhạy quang, thì chất nhạy quang được hoạt tính hóa tác động trực tiếp và sản sinh oxit hoạt tính làm tiêu khối u. Laser được sử dụng trong điều trị quang động lực không phát sinh nhiệt nên bệnh nhân không có cảm giác gì. Điều trị quang động lực là phương pháp điều trị đang được sử dụng linh hoạt ở nhiều quốc gia như: Đông Âu, Brazil.. trên đối tượng là bệnh nhân ung thư da từ 30~40 năm trước.
- Nghe nói khi điều trị quang động lực thì vài trò chất nhạy quang rất quan trọng.
Chất nhạy quang là chất dẫn xuất được làm từ chất hóa học pheophytine. Nếu tiêm tĩnh mạch chất nhạy quang thì nó kết hợp nhanh với LDL trong máu nhanh và làm tuần hoàn toàn thân. Trong khối u thì chất ưa nước LDL được phân bổ nhiều hơn tổ chức bình thường nên chất nhạy quang giữ lâu. Thêm nữa, trong mạch máu nhỏ xung quanh khối u thì hoạt động của đại thực bào tương đối cao nên chất nhạy quang được tích lũy cao hơn so với tổ chức bình thường. Sau đó nếu chiếu ánh sáng laser có bước sóng hấp thụ nhạy cảm vào chất nhạy quang thì chất nhạy quang nhận ánh sáng từ nguồn sáng, làm cản trở sự hình thành mạch máu mới sinh của khối u và tiêu hủy tế bào ung thư. Gần đây, phương pháp điều trị ít xâm lấn (nội soi ổ bụng, nội soi ngực, nội soi…) được áp dụng đồng thời nghiên cứu đang được tiến hành sôi nổi hơn.
- Việc điều trị quang động lực đang nổi lên là option điều trị mới trong ung thư khó chữa.
Chẳng hạn như, ung thư đại tràng có tỉ lệ sống 5 năm là 93.9% sau hồi sức điều trị thì tốt. Vấn đề là ‘ung thư di căn phúc mạc’. Ung thư di căn phúc mạc là nguyên nhân chính của ung thư đại tràng có trạng thái tế bào ung thư phình ra trên toàn bộ phúc mạc phần bụng. Nếu mổ bụng thì khối tế bào ung thư phủ phía sau toàn bộ phúc mạc nên ngoài ung thư mà nhìn thấy được trên mắt còn có nhiều tế bào ung thư nhỏ và huyết quản nhất ít nên hiệu quả thuốc kháng ung thư giảm nhiều. Khi đó phương pháp điều trị hiệu quả nhất là điều trị quang động lực. Chất nhạy quang sử dụng vào điều trị quang động lực, kết hợp với tế bào ung thư, được dự kiến có hiệu quả với ung thư phúc mạc. Thực tế, năm ngoái đã có kiểm chứng từ nghiên cứu liên quan đến ‘hiệu quả điều trị PDT trong khoang bụng từ mẫu chuột ung thư phúc mạc’. Đó là thử nghiệm phi lâm sàng tiến hành trước khi bệnh nhân ung thư phúc mạc sử dụng nhưng đối với bệnh nhân ung thư phúc mạc mà không có option điều trị khác thì dự đoán là có hi vọng
- Trong ung thư ống dẫn mật thì hiệu quả như thế nào.
Ung thư ống dẫn mật thì phát hiện triệu chứng muộn. Theo đó, có nhiều trường hợp ung thư chẩn đoán khi đó bị di căn trong thần kinh và huyết quản chủ yếu quanh rốn gan. Trường hợp này thì phẫu thuật khó và có thể cân nhắc phẫu thuật bắc cầu nối động mạch vành và kĩ thuật thải chất thông qua nội soi nhưng chỉ có thể giảm triệu chứng. Khi đó, phương án là điều trị quang động lực. Đường mật là môi trường có ánh sáng trải theo đường thẳng thông qua ống đưa mật được tạo thành từ trong gan. Sau khi điều trị thì gắn stent bên trong ống dẫn mật, tổ chức ung thư lại lớn lên làm ức chế việc chặn ống dẫn mật. Trong ung thư ống dẫn mật thì điều trị quang động lực loại bỏ ung thư cục bộ và làm tiến triển bệnh vàng da, rồi có hiệu quả ức chế tiến triển ung thư. Gần đây thì đang nhận được kết quả có ý nghĩa trong cả ung thư trực tràng qua ung thư đường mật.
- Khi điều trị quang động lực thì tác dụng phụ có thể phát sinh.
Chỉ có tác dụng phụ đến mức có thể điều chỉnh. Với tác dụng phụ toàn thân do chất nhạy quang thì có thể gây ra tính nhạy cảm ánh sáng da và sau khi truyền chất nhạy quang thì bệnh nhân gần như cho thấy phản ứng nhạy ánh sáng với da trong gần như tất cả ánh sáng. Tuy nhiên nếu thuộc chỉ dẫn đơn thuần về việc phơi dưới ánh sáng thì tính nguy hiểm rất thấp
- Ưu điểm lớn nhất của điều trị quang động lực là:
Điều trị quang động lực đến bây giờ được tiến hành chỉ với số ít bệnh nhân. Thêm nữa, đến bây giờ thì điều trị ngoại khoa tương đối chậm đến mức điều trị ngoại khoa đạt tuần. Tuy nhiên gần đây xu hướng y tế rút ngắn thời gian hồi phục và có xu thế ‘điều trị hướng mục tiêu’ làm chỉ lựa chọn tiêu diệt tế bào ung thư và ‘phẫu thuật ít xâm lấn’ nâng cao chất lượng cuộc sống. Phương pháp điều trị thích hợp ở đây là điều trị quang động lực. Thêm nữa, gần đây điều trị quang độc lực có thể được kì vọng từ bệnh riêng biệt đến chữa khỏi do phát triển chất nhạy quang mới và phát triển kĩ thuật chẩn đoán.Hơn hết cả thì việc điều trị quang động lực là kĩ thuật đơn giản nên có ưu điểm là có thể song hành với phương pháp điều trị khác. Chúng tôi sẽ nỗ lực trong nghiên cứu để thường dùng hóa trong ngày sớm nhất.
