Sau covid 19 ,mối quan tâm về bệnh truyền nhiễm đường hô hấp tăng lên nhiều. Nhưng trong số các bệnh về da ,virut trở thành nguyên nhân, phát sinh ra bệnh. Tiêu biểu là bệnh herpes đơn dạng và bệnh herpes zona. Cả 2 nghiễm nhiên khác nhau nhưng vết rộp xuất hiện giống nhau trên da nên luôn bị nhầm lẫn. Thông qua buổi tọa đàm với giáo sư khoa da liễu bệnh viện đại học Bundang Seoul Heo Chang Hoon, chuyên gia khoa da liễu Kim Hyun Jo ( viện trưởng chi nhánh Cheonan Bundang khoa da liễu CNP) chúng tôi đã tìm hiểu cụ thể về điểm khác nhau từ triệu chứng đến phương pháp điều trị bệnh herpes zona và bệnh herpes đơn dạng 

Nhà báo Han Jung Sun: bệnh herpes đơn dạng và bệnh herpes zona luôn bị nhầm lẫn. Cụ thể là bệnh như thế nào ạ?

Giáo sư Heo Chang Hoon : Cả hai là bệnh phát sinh do virut, bệnh herpes đơn dạng phát sinh do lây nhiễm của ‘virut herpes đơn dạng’ , bệnh herpes zona thì phát sinh do việc hoạt động lại của’ virut herpes zona thủy đậu’. Đặc biệt với bệnh herpes zona, khi bị nhiễm lần đầu có thể biết từ virut herpes zona thủy đậu ,còn gọi là thủy đậu. Virut này đang lẩn trốn giảm miễn dịch , rồi hoạt động trở lại đồng thời xuất hiện triệu chứng. Đặc biệt trong trạng thái có mủ thì độ lây nhiễm cao hơn nên đặc biệt phải chú ý.

Nhà báo Han Jung Sun: phương pháp mà người bình thường có thể phân biệt dễ dàng 2 bệnh này là gì ạ/.

Giáo sư Heo Chang Hoon: 2 bệnh đều phát sinh vết phỏng, có mủ nhưng phân biệt vị trí và chứng đau thì dễ. Virut herpes đơn dạng chia thành 2 dạng. Dạng 1 là phát sinh xung quanh môi và dạng 2 là phát sinh xung quanh cơ quan sinh dục. Dạng 2 được phân loại thành bệnh giới tính bị truyền nhiễm qua sự tiếp xúc sinh dục, nhưng cả 2 loại đều ngứa nghiêm trọng. Trái lại virut herpes zona thì xuất hiện theo hạch thần kinh, chủ yếu phát sinh nhiều trên cơ thể. Nếu nói sự khác biệt với herpes đơn dạng là cùng xuất hiện chứng đau hơn là ngứa.

Nhà báo Han Jung Sun : vết rộp được nhìn thấy trên cả 2 bệnh hình thành sẹo giống như ‘ rỗ’

Giáo sư Heo Chang Hoon: vết rộp được nhìn thấy từ 2 bệnh thì độ lớn nhỏ và mỏng nên đa phần quay trở về trạng thái bình thường sau 2~4 tuần. Thi thoảng vết rộp sâu có thể tạo ra sẹo nhỏ nhưng nó không tạo ra sẹo rỗ giống như bệnh đậu mùa. Nhưng có thể phát sinh sự biến mất hay tăng sắc tố da tạm thời.

Nhà báo Han Jung Sun: Sau covid 19 thì luận văn nghiên cứu được báo cáo về tỉ lệ phát sinh herpes đơn dạng gia tăng.

Giáo sư Heo Chang Hoon: Có nhiều kết quả nghiên cứu về việc herpes đơn dạng dĩ nhiên cả herpes zona đều có tỉ lệ phát sinh tăng cao. Thậm chí sau khi tiêm vacxin trường hợp phát sinh cũng được báo cáo, điều này được hiểu rằng virut herpes được tái hoạt động do stress , sốt, thay đổi hệ miễn dịch do covid 19 . Tức là, sau khi virut covid 19 lây nhiễm thì có nghĩa là herpes đơn dạng và herpes zona xuất hiện thì miễn dịch toàn cơ thể bị giảm nhiều . Trường hợp này thì khả năng cao tiến triển thành bệnh nặng nên phải quan sát kĩ hơn chút về trạng thái bệnh nhân. 

Nhà báo Han Jung Sun: Việc điều trị herpes đơn dạng và herpes zona hình thành thế nào ạ

Chuyên gia Kim Hyun Jo : Herpes đơn dạng lầm tưởng là triệu chứng nhẹ so với herpes zona nhưng trường hợp ảnh hưởng đến vùng bệnh tính phồng rộp; chứng viêm sâu hơn nên có thể để lại di chứng như tăng sắc tố hay mất sắc tố, sẹo lõm. Đặc biệt xuất hiện viêm giác mạc ,viêm loét giác mạc nếu phát sinh xung quanh vùng mắt thì có thể dẫn đến bệnh mù mắt nên phải sử dụng nhanh thuốc kháng virut. Theo triệu chứng thì Acyclovir là thuốc kháng virut tiêu biểu được sử dụng với hình thái tiêm tĩnh mạch, thuốc bôi cục bộ qua đường miệng.

Trái lại Herpes zona có thể để lại di chứng nghiêm trọng như đau dây thần kinh sau cảm giác bất thường xung quanh vùng bệnh nên cần điều trị tích cực hơn. Mục tiêu điều trị của herpes zona là ức chế chứng đau, ức chế sự phát tán của virut và ức chế lây nhiễm vi khuẩn thứ yếu, trong việc phòng tránh và điều trị bệnh biến chứng như chứng đau thần kinh…

Thời kì đầu vết rộp phát sinh đầu tiên có thể làm giảm chứng đau như đắp khăn ướt làm giảm ngứa vùng bệnh nhưng thuốc mỡ kháng virut giảm hiệu quả nên không khuyến cáo sử dụng. Vì có trong điều trị herpes zona nên thuốc kháng virut quan trọng nhất là việc tiêm vào trong vòng 72 giờ phát ban là cần thiết, trường hợp tiêm vào thuốc kháng virut trong thời gian đó thì nó tiếp xúc chữa khỏi vùng bệnh và rút ngắn thời gian đau ,có thể làm giảm bệnh biến chứng như chứng đau thần kinh...

Nếu bằng việc thuốc kháng virut và uống thuốc giảm đau đường miệng không được tiến triển thì phải nhập viện tuyến trên, khuyến cáo nên truyền chất kháng virut bằng tiêm tĩnh mạch. Herpes zona là bệnh phát sinh liên quan đến stress quá đà, giảm miễn dịch, khi nhập viện thì giảm bớt lượng vận động và nghỉ ngơi đồng thời điều trị thuốc kháng virut bằng tiêm tĩnh mạch là hiệu quả.

Nhà báo Han Jung Sun: Khác với herpes đơn dạng , herpes zona có thể phòng tránh bằng việc tiêm chủng.

Chuyên gia Kim Hyun Jo : vacxin herpes zona được chứng nhận từ FDA năm 2006, đồng thời khuyến cáo tiêm chủng cho người trên 60 tuổi nhưng từ năm 2011 thì độ tuổi khuyến cáo tiêm chủng hướng tới trên độ tuổi 50. Thông thường dưới 50 tuổi thì mật độ biến chứng herpes zona như đau thần kinh giảm nhưng từ trên 50 tuổi thì tỉ lệ phát sinh biến chứng herpes zona tăng lên cao.

Chứng đau thần kinh được báo cáo là làm giảm khoảng 66%. Khi tiêm vacxin thì dù có mắc herpes zona thì triệu chứng có thể làm giảm bớt chứng đau hệ thần kinh nên khuyến cáo tiêm chủng ngay.

Vacxin herpes cơ bản nếu tiêm 1 lần sau 50 tuổi là được, nó được nhận chứng nhận FDA năm 2017, vacxin mới dự kiến nhập cũng ở trong nước cần tiêm 2 lần. Trường hợp vacxin này phòng tránh phát bệnh herpes zona là 97%, phòng tránh hệ thần kinh là bệnh biến chứng được báo cáo là cho thấy hiệu quả 91%,nên mong đợi sẽ hỗ trợ lớn hơn nữa trong việc phòng tránh- điều trị herpes zona.

Nhà báo Han Jung Sun: Nếu bỏ qua thời kì điều trị herpes đơn dạng và herpes zona thì có thể phát sinh vấn đề gì.

Chuyên gia Kim Hyun Jo: Nếu không điều trị đúng cách herpes đơn dạng và phòng tránh thì phát sinh nhiều chứng viêm sẽ nghiêm trọng đi , tăng sắc tố, mất sắc tố, sẹo đa dạng như sẹo lõm … trên vùng bệnh và trường hợp phát sinh xung quanh mắt thì có thể gây mù lòa.

Herpes zona có thể gây bệnh biến chứng đa dạng như phần trên bị xâm phạm ,nếu phát sinh xung quanh mắt thì gây viêm kết mạc, viêm võng mạc, bênh tăng nhãn áp, lồi mắt ,tê liệt cơ mắt bên ngoài…có thể gây mù lòa. Thêm nữa, virut herpes zona thủy đậu xâm phạm vào thần kinh mặt và thần kinh thính giác thì có thể gây ra chứng đau tai, ù tai, tê liệt phần mặt, trường hợp xâm phạm vào màng não thì có thể gây ra viêm não và viêm màng não. Thêm nữa, trường hợp phát sinh phần mông thì có thể đi tiểu khó gây dẫn đến trở ngại chức năng bàng quang.

Thêm nữa, điều phải ghi nhớ là dù được điều trị ,virut zona liên tục tồn tại trong cơ thể ngủ đông. Tức là bất kì khi nào nó có thể tái hoạt động và gây ra bệnh nên người trưởng thành trên 50 tuổi phải tiêm vacxin zona

Nhà báo Han Jung Sun: Quy tắc sinh hoạt có thể phòng tránh herpes đơn dạng và herpes zona là:

Chuyên gia Kim Hyun Jo: Vấn đề phòng tránh tái hoạt động của vi rut đang ngủ đông trong cơ thể là quan trọng. Hơn tất cả thì căng thẳng tinh thần, mệt mỏi thể chất, hút thuốc, quá chén,… có thể gây ra giảm miễn dịch nên điều chỉnh nguyên nhân nguy hiểm này, đồng thời phải chăm sóc tốt thể trạng. Thông thường để duy trì miễn dịch thì ăn đủ vitamin và khoáng chất và cần vận động theo quy tắc.

한정선 기자 다른기사 보기